จริต หรือ จริยา 6
โสภณ จาเลิศ
จริต หรือ จริยา คือความประพฤติ, ความประพฤติซึ่งหนกไปทางใดทางหนึ่งอันเป็นปกติประจำอยู่ในสันดาน, พื้นเพของจิต, อุปนิสัย, พื้นนิสัย
แบบหรือประเภทใหญ่ ๆ แห่งพฤติกรรมของคน
ตัวความประพฤติเรียกว่า จริยา บุคคลผู้มีความประพฤติอย่างนั้น ๆ เรียกว่า จริต ได้แก่
1. ราคจริต
ผู้มีราคะเป็นความประพฤติเป็นปกติ ประพฤติไปในทางรักสวยรักงาม
2. โทสจริต
ผู้มีโทสะเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางใจร้อนหงุดหงิด
3. โมหจริต
ผู้มีโมหะเป็นความประพฤติปกติ,ประพฤติหนักไปทางเขลา เหงาซึม เงื่องงง งมงาย
4. สัทธาจริต
ผู้มีศรัทธาเป็นความประพฤติปกติ,ประพฤติหนักไปทางมีจิตซาบซึ้ง ชื่นบาน
น้อมใจเลื่อมใสโดยง่าย
5. พุทธิจริต หรือ ญาณจริต
ผู้มีความรู้เป็นความประพฤติปกติ,ประพฤติหนักไปทางใช้ความคิดพิจารณา
6. วิตกจริต
มีวิตกเป็นความประพฤติปกติ,ประพฤติหนักไปทางนึกคิดจับจดฟุ้งซ่าน
เอกสารอ้างอิง
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 24. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พระพุทธศาสนาของธรรมสภา , 2556.